Argonautensage

De Argonauten                   (‘bevaarders van de Argo’)

Zij waren een groep helden die onder leiding van Jason op het schip de Argo naar het land Colchis voeren, om daar het gulden vlies (gouden vacht van bovennatuurlijke ram) te gaan halen.
Vele klassieke auteurs (hellenistische dichter Apollonius van Rhodos en de Romeinse dichter Ovidius) beschreven de expeditie.

Het voorspel tot de tocht van de Argonauten: vlucht van Phrixus en Helle, twee Boeotische koningskinderen. Ze probeerden te ontkomen aan hun stiefmoeder Ino, door op de rug van een vliegende ram met een gouden vacht te vluchten. Helle viel onderweg van de ram en verdronk in de zee, die naar haar vernoemd is: de Hellespont.
Phrixus wist Colchis te bereiken en verbleef daar aan het hof van koning Aeëtes. De vacht van de ram (‘het gulden vlies’) werd opgehangen in een Ares gewijd heilig woud en onder bewaking gesteld van een draak die nooit sliep.

Later kreeg Jason, zoon van Aeson, van zijn oom Pelias de opdracht dit gulden vlies te gaan halen. Pelias had daarmee geen goede bedoelingen. Hij had zich ten koste van Jasons vader meester gemaakt van de troon van het land Iolcus. Jasons moeder had voorgewend dat de kleine Jason dood was en hem laten opvoeden door de centaur Chiron, een voortreffelijk leermeester.
De boosaardige Pelias had intussen van het orakel van Delphi te horen gekregen dat er gevaar voor hem dreigde: een nazaat van Aeson die slechts één sandaal droeg. Toen Jason als jongeman terugkeerde naar Iolcus, zorgde zijn beschermster Hera ervoor dat hij bij het oversteken van een rivier één sandaal verloor, zodat hij zich met één blote voet bij Pelias aandiende. Pelias begreep meteen hoe de zaak ervoor stond en beloofde Jason de troon van Iolcus mits hij hem het gulden vlies zou brengen. Een opdracht die vrijwel onmogelijk was en Jason waarschijnlijk niet zou overleven.

Het orakel van Delphi gaf Jason evenwel goede kansen. Daarom liet hij door Argus (‘de snelle’) het schip de Argo bouwen. Op de voorsteven bracht de godin Athena een balk aan die was gemaakt van een tak van een sprekende eik uit het heilige woud van Zeus in Dodona. Jason nam vijftig helden mee. O.a.: de Dioscuren Castor en Pollux, Peleus (echtgenoot van godin Thetis en vader van Achilles), de Atheense held Theseus, de zanger en musicus Orpheus, de scheepsbouwer Argus en zelfs Heracles (grootste van alle Griekse helden).

De Tocht

Op het eiland Lemnos, waar de vrouwen door toedoen van Aphrodite een vreselijke stank waren gaan verspreiden en vervolgens hun mannen hadden vermoord, verwekten de Argonauten nageslacht nadat Aphrodite haar vloek had opgeheven.
Heracles verliet de Argo. In de ban van de schoonheid van zijn schildknaap Hylas, die door waternimfen was ontvoerd, bleef hij achter in Bithynië. Vervolgens: terug naar Griekenland om zijn 12 Werken te voltooien.

De volgende aanlegplaats was Salmydessus, de hoofdstad van het Thracische koninkrijk Thynia. De plaatselijke koning Phineus (blind + voorspellende gaven) werd geteisterd door de harpijen. Deze monsterachtige wezens (half vogel, half vrouw) roofden zijn eten en bevuilden zijn tafel met hun mest. Deze werden verdreven door de Argonauten, waarna Phineus hen waardevolle adviezen gaf voor de toekomst.

Bij de Bosporus (toegang tot Zwarte Zee) stuitten de Argonauten op de Symplegaden, twee steeds weer uiteendrijvende en vervolgens tegen elkaar aan slaande rotsen. Phineus zei dat er eerst een duif door moest. Deze redde het, waardoor de Argonauten het ook lukte om er ongeschonden door te komen. Hierna is nooit meer een schip door de Symplegaden geteisterd.

Na nog enkele kleinere avonturen, kwamen de Argonauten aan in Colchis, waar Jason koning Aeëtes vroeg of hij het gulden vlies mee mocht nemen. De koning stemde toe, maar Jason moest eerst twee vuurspuwende stieren met stalen neuzen en bronzen hoeven voor een ploeg spannen. Vervolgens moest hij land omploegen, daarin drakentanden zaaien en de zwaargewapende mannen verslaan die uit dit zaad zouden ontspruiten.
Een onmogelijke opgave meende Aeëtes, maar hij voorzag niet dat zijn dochter Medea, begaafd tovenares, smoorverliefd werd op Jason. Ze gaf hem een toverzalf die hem immuun maakte voor de vlammende adem van de stieren en ze zei dat hij een zware steen tussen de drakenkrijgers moest gooien, die dan met elkaar zouden vechten.

Alles verliep volgens plan en het gulden vlies halen was geen probleem, want Medea had Jason een toverkruid meegegeven dat de draak deed inslapen.
Woedend achtervolgde Aeëtes de Argonauten, die Medea aan boord hadden genomen en direct uit Colchis vertrokken. Medea doodde daarop haar kleine broertje Apsyrtus, sneed zijn lichaam aan stukken en gooide hem overboord. Aeëtes besloot zijn zoontje te begraven, waardoor de Argonauten ontkwamen en terugreisden naar Iolcus.

Enige tijd later kwamen de Argonauten behouden in Iolcus aan. Pelias nam het gulden vlies in ontvangst, maar weigerde af te treden. Hij was echter ook niet opgewassen tegen Medea. Ze slaagde erin de bejaarde en ernstig verzwakte vader van Jason te verjongen. Pelias’ dochters wilden dit ook bij hun vader doen.
Medea demonstreerde hoe het moest en gebruikte een ram als voorbeeld. Toen de dochters van Pelias het bij hun vader deden, had Medea het nagelaten de vereiste kruiden toe te voegen.

Jason werd na deze wraakneming evenwel geen koning van Iolcus, maar ging samen met Medea naar Korinthe, waar hun twee zoons werden geboren. Op een gegeven moment besloot Jason met Medea te scheiden en hij trouwde met Glauce, de dochter van de koning van Korinthe. De reactie van Medea was verschrikkelijk: ze liet haar twee zoontjes bij Glauce een prachtige bruidsjurk bezorgen, die met toverkunsten was bewerkt. Glauce vloog in brand toen ze hem aantrok en de aanstaande bruid en haar vader, die probeerde te helpen, kwamen om.

Om Jason nog extra te treffen doodde Medea haar twee zoontjes, waarna ze ontkwam door naar Athene te vluchten op een met vliegende draken bespannen wagen. Ze zocht haar toevlucht bij Aegeus en trad later het hem in het huwelijk

JasonHij bleef als een gebroken man achter in Korinthe. Vaak was hij te vinden bij zijn oude schip, waar hij zich somber zijn roemrijke daden uit het verleden voor de geest riep. De Argo was er nauwelijks beter aan toe dan zijn voormalige kapitein: op een dag viel er een stuk hout van het schip, dat Jason dodelijk trof.

MedeaZij is een van de meest fascinerende vrouwenfiguren in de Griekse mythologie. Ze wordt vaak voorgesteld als heks, maar verschillende auteurs gaven haar karakter meer diepgang. Ovidius en Apollonius van Rhodos geven prachtige beschrijvingen van haar als verliefd meisje, verscheurd tussen haar gevoelens van trouw aan haar familie en haar hevige verlangen naar Jason.
De grote Atheense toneelschrijver Euripides portretteert haar in zijn tragedie Medea op aangrijpende wijze als een vrouw die door ontrouw van Jason volledig uit het lood geslagen is, jaloers en verbitterd wordt en in opperste wanhoop haar beide zoontjes doodt.